![]()
![]()
Soi học
Bài học Chủ nhật: Những chân dài đặc biệt và sự ra đời của chòm sao thất tinh 02. 06. 12 – 11:57 pm
Pha Lê
Chúng ta có tiên sông, tiên núi, tiên biển, tiên rừng… nhưng trong tích còn có những tiên đặc biệt (vì thành tích, công trạng, hoặc vì nghề nghiệp kỳ lạ, không bỏ chung vô cùng các tiên khác được). Bài học hôm nay sẽ tóm lược các chân dài đặc biệt này, nhân tiện sẽ giới thiệu luôn về 7 chân dài đã làm nên chòm sao thất tinh.
Epimeliades
Các nàng tiên Epimeliades chuyên bảo vệ cừu, nên có thể gọi các nàng này là tiên cừu. Người Hy Lạp có món yogurt (ya-ua) làm từ sữa cừu, món này nổi tiếng là thơm mát bổ, bạn nào có cơ hội ghé Hy Lạp nhớ mua một hũ ăn thử.
Lamusideans/Nyseides
Lamusideans là các con gái của thần sông Lamus (hoặc Lamos), còn Nyseides là các tiên nữ sống trên núi Nysa. Họ đặc biệt vì có công nuôi thần rượu Dionysus khôn lớn. Ông thần bợm này có rất nhiều mẹ nuôi, và mỗi vùng phán mỗi kiểu, vùng thì phán Nysa, vùng thì phán Lamusideans. Tích về Dionysus đã kể qua bài Bợm nhậu chính hiệu .
Hyades
Em gái của cung thủ Hyas và là con gái của thần Titan Atlas (vị thần này có rất nhiều con). Khi anh trai Hyas bị một con lợn rừng húc chết, mấy cô em đau khổ khóc thương làm Zeus cảm động (hoặc làm Zeus bực mình) nên ông biến họ thành sao trên trời. Từ Hyades có nghĩa là “mưa”, nên Hyades được xem như các nàng tiên mưa. Theo dân Hy Lạp thì hôm nào chòm sao Hyades ló dạng trước bình minh, hôm đó trời sẽ đổ mưa, đổ bão. Tích này chắc là để người xưa giải mã hiện tượng tự nhiên.
Thriai
Là các nàng tiên ong. Mật ong là một loại thực phẩm cũng như dược phẩm quý của dân Hy Lạp thời đó (thời nay cũng thế, nếu tìm được đúng mật ong nguyên chất, chứ mật ong pha thì chẳng chữa được bệnh gì). Những nữ tu theo thờ thần Artemis và thần trồng trọt Demeter cũng được dân chúng gọi là “Bees” (Ong).
Theo một số truyện cổ Homeric Hymns (không rõ tác giả, nhưng cách viết của các truyện này rất giống với cách viết của nhà thơ Homer nên mọi người gọi mấy tích vô bút danh đó là “Homeric Hymns”), Apollo – em trai Artemis – từng tâm sự với Hermes rằng mình học nghề tiên tri từ các nàng tiên ong Thriai. Theo Apollo, nếu các Thriai có đủ mật, họ sẽ tiên tri đúng, còn nếu mấy nàng thiếu mật ăn thì họ sẽ đoán sai, và loài người sẽ có một tương lai mờ mịt. Kể ra thì người xưa cũng có lý, khoa học đã chứng minh rằng nếu số lượng ong giảm (hiện nay nó đang giảm xuống mức báo động), trái đất sẽ lâm nguy.
Trước tiên là chuyện phả hệ, nhà thơ Apollodorus, Ovid, và Hesiod thì nói 7 nàng là con gái của thần Atlas và tiên đại dương Pleione. Như vậy họ là chị em của cung thủ Hyas cũng như các nàng tiên mưa Hyades kể trên. Còn theo nhà thơ Hyginus thì họ là con của Atlas và Aithra, nhưng mọi người thường quy rằng họ là con của Pleione hơn vì Pleiades có nghĩa là “Con gái của Pleione”.
Tên của 7 chị em là: Maia, Electra, Taygete, Alcyone, Celaeno, Sterope, và Merope.
Theo nhà thơ Apollodorus, thì Zeus và Poseidon chia nhau hiếp 7 nàng. Trong số đó nổi tiếng nhất là vụ hiếp Maia và Electra. Maia mang bầu sứ giả Hermes , còn Electra sinh Dardanus và Iasion sau khi bị ông Zeus hiếp.
Nhà thơ Quintus và Apollodorus sau đó nói thêm rằng hai con của Electra – Dardanus và Iasion – sẽ gầy dựng nên thành Troy. Để tìm hiểu thêm về hai chàng, mời mọi người đọc lại bài Trước khi đánh nhau vỡ đầu của Gigi.
Nhà thơ Aeschylus thì lại phán: sau khi thấy bố Atlas bị Zeus phạt bưng trời đất mãi mãi, các Pleiades buồn khổ quá nên biến thành sao (Chú thích thêm: nhiều người lộn rằng Aeschylus nói 7 chị em biến thành bồ câu vì chữ Pleiades rất giống với chữ Peleiades – có nghĩa là bồ câu. Chứ thực tế thì Aeschylus không kể gì về chuyện họ hóa thành bồ câu hết, mà chỉ nói rằng 7 người này có tên rất giống với bồ câu thôi.)
Nhà thơ Hyginus có kể kỹ hơn, phán chi tiết rằng Zeus hiếp Maia, khiến nàng sinh Hermes; sau đó hiếp Electra, và nàng sinh Dardanus; ông tiếp tục hiếp Taygete, hậu quả là Lademendon chào đời. Poseidon hiếp Alcyone (sinh Hyrius) và Celaeno (sinh Lycus và Nycteus). Thần chiến tranh Mars hiếp Sterope và nàng sinh Oenomaus. Còn cô em út Merope, do lấy một chàng trai trần tục thay vì “được” thần… hiếp, nên khi biến thành sao, ngôi sao Merope không sáng bằng 6 ngôi sao còn lại. Đây cũng là cách người xưa giải thích chuyện lý do gì khiến chòm thất tinh có 1 ngôi sao mờ hơn hẳn 6 ngôi sao còn lại.
Nhưng nhà thơ Hyginus cũng kể: một số đồng nghiệp của ông (không rõ tên) tin rằng ngôi sao mờ trong 7 ngôi sao không phải là Merope mà là Electra. Lúc đầu 7 nàng đều tỏa sáng như nhau, nhưng trải qua vài trăm năm, Electra nhìn thấy số phận hẩm hiu của thành Troy cũng như của đời cháu chắt chút chít nhà mình, nàng buồn quá nên ngôi sao của nàng mờ hẳn đi. Đêm nào tối trời, chỉ thấy được 6 ngôi, thì người Hy Lạp cho rằng Electra trốn đến bắc cực để khóc một mình, sau đó nàng quên mất đường về nhà.
Nhưng đến đây cũng chưa hết. Một số bản Homeric Hymns còn nói 7 nàng Pleiades là thuộc hạ của thần săn bắn Artemis. Xui xẻo thay, họ lọt vào đôi mắt xanh lè của một gã tên là Orion. Thuộc hạ của Artemis thì thường ghét trai, nên vừa thấy Orion chạy đến tán tỉnh là 7 nàng bỏ của chạy lấy người. Orion rượt các nàng trong 7 năm (dai khiếp). Zeus thấy Orion cứ đuổi theo hoài nên động lòng thương (hoặc thấy Orion rượt mãi không xong nên ông bực mình) và biến 7 nàng thành sao. Tích này choảng loạn xạ với mấy tích còn lại, nhưng truyện Hy Lạp vốn nhức đầu thế. Đây cũng không phải là bản duy nhất về Orion. Chàng này cũng có xuất xứ khá là dài dòng, xin kể tiếp về Orion vào chủ nhật tuần sau.
*
– Bài học Chủ nhật: Những tiên nữ ác ôn – Kỳ 1: Ở biển, đại dương, và sông
– Bài học Chủ nhật: Những tiên nữ ác ôn kỳ 2 – Các tiên rừng và một chàng ngốc
– Bài học Chủ nhật: Những tiên nữ ác ôn kỳ 3 – Hoa thủy tiên và vì sao núi có “echo”
– Bài học Chủ nhật: Những chân dài đặc biệt và sự ra đời của chòm sao thất tinh
Rieng&Chung
Trần Lương
SOI
![]()
CMT mới nhất
- Aung San Suu Kyi và giá nhà Miến Điện
Scarlett – 2021-02-05: Đọc bài của Bác Sáng Anh thật nhiều thông tin và hóm hỉnh. Đọc bài này chốt câu cuối mắc cười quá!…
- Làm gì với Iran sắp tới: rút kinh nghiệm trớ trêu ngày trước tại Syria
Kikuchi Mikiaki – 2021-02-03: Em thấy thương dân Syria hơn là lũ đồng minh lít nhít Saudi Arabia, Qatar, Israel, Jordan, Turkey ở Trung Đông của Mỹ. Saudi Arabia, Israel, Turkey gần đây đã quay sang Nga rồi thì phải, thấy Saudi Arabia mua vũ khí Nga, Israel thì khen ngợi vaccine phòng COVID-19 tên là Sputnik V của Nga; tuy nhiên Turkey còn phá lắm.
Rốt cuộc dân Syria vì dính “mùa xuân Ả Rập” nên mới ra nông nỗi như hiện tại thôi. Chứ em thấy ông tổng thống Assad giỏi đấy chứ, còn 2 cái chữ “độc tài” chỉ là do phương Tây và Mỹ tuỳ tiện gán bậy cho bất cứ lãnh đạo quốc gia nào không tuân theo ý họ, nhất là kiểu “nhiều dầu mỏ auto thiếu dân chủ nhân quyền” ý ạ; với lại tổng thống Putin giúp đỡ Assad là đúng, Assad là tổng thống hợp hiến mà giúp ổng có gì sai, mà dân Syria ngu quá (may chưa ngu bằng dân Libya giết chết cả Gaddafi), có ông tổng thống giỏi giang đẹp trai thế mà đếch biết trân trọng, còn “mùa xuân” mới chả “mùa đông”. Còn cái lũ FSA (Free Syrian Army) kia là lũ bán nước, phe Assad mà thắng thì lũ này có nước đu càng.
Càng ngày càng thấy ghét lão Erdogan, nhưng mà cũng nhờ có lão này mà người Kurd nhận ra bộ mặt đểu của Mỹ. Em chỉ thích Trump vì ổng là người chống Trung Quốc quyết liệt nhất trong các đời tổng thống Mỹ, còn đâu những gì mà ổng làm với thế giới Ả Rập (giết tướng Qassem Soleimani và nhà khoa học hạt nhân Fakhrizadeh của Iran, lên facebook và twitter đòi lật đổ Assad – tổng thống hợp hiến của Syria) thì em không thiện cảm nổi….
- Jason và đội thám hiểm Argonauts (phần 1): Bi kịch mẹ kế và cừu chở quá tải
Kikuchi Mikiaki – 2021-02-03: Có vẻ Pha Lê kể hơi thiếu…
1. Theo đúng thần thoại thì Helle (Hen-lê) bị tuột khỏi lưng cừu vàng, rơi xuống biển, nhưng KHÔNG CHẾT mà được Poseidon cứu rồi giao cho công việc cai quản vùng biển Hellespont (Hen-lê-pôn) mang tên nàng. Helle kết hôn với Poseidon và có 2 người con khổng lồ là Almops và Paeon (còn gọi là Edonus). Phrixus, anh trai Helle, vì đã chung sống với người vợ Chaliope nên không biết Helle ra sao ; cũng có bản nói Phrixus nghi ngờ em gái vẫn còn sống nên cho người ra đúng biển Hellespont tìm kiếm.
2. Hoàng hậu Ino là em gái của công chúa Semele – tình nhân của thần Zeus và là mẹ của thần rượu nho Dionysus. Chị em Semele và Ino đều là con của nữ thần Harmonia – con gái nữ thần sắc đẹp Aphrodite. Ino lấy Athamas – vua thành Boeotia – và có 2 con trai là Learchus và Melicertes. Ino sau khi biết Semele chết thì nhận nuôi Dionysus, khiến cho nữ thần Hera vốn đã ghen tức vì đứa con riêng của Zeus, nên đã yểm phép cho vua Athamas bị điên và giết chết đứa con trai Learchus, nhưng ổng vẫn chưa hết cơn điên nên đuổi theo giết cả Ino. Ino may mắn chạy thoát cùng đứa con trai còn lại là Melicertes ra ngoài biển rồi trở thành nữ thần biển nhờ sự giúp đỡ của Zeus. Cũng có dị bản khác nói Hera phù phép cho Ino bị điên chứ không phải Athamas, do Athamas còn có một người vợ nữa tên là Themisto cũng sinh con với ông, sau một lần tắm rửa cho con thì Themisto vô tình mặc áo trắng cho con mình và mặc áo đen cho con của Ino, Ino lúc điên thì ghét màu đen nên bà giết thằng Learchus. Giết xong con, Ino mới tỉnh cơn điên, bà đau khổ vì tự tay giết con, nhảy xuống biển tự tử. Zeus vì cảm ơn bà đã nuôi nấng Dionysus nên đã xoá bỏ ký ức đau buồn của bà và để bà trở thành nữ thần biển. Sau này khi Odysseus gặp nạn lênh đênh trên biển, đã được Ino giúp đỡ trở về quê hương I-tác.
3. Sau này thì chả hiểu hoàng hậu Nephele (vốn là tiên nữ mây) đi đâu về đâu luôn, từ lúc tình trường bất hạnh, rời ông chồng trăng hoa Athamas, bỏ hậu cung mà đi, bà có trở lại làm tiên mây như trước không. Athamas (hình như) là người trần, Nephele thì là thần tiên, nên anh em Phrixus và Helle là á thần (nửa thần nửa người) nên Helle không dễ chết khi rơi xuống biển. Khi cưỡi cừu vàng vượt biển, Phrixus may mắn sống sót nhưng lại chỉ lấy được người vợ trần gian Chaliope, còn Helle vinh dự lấy luôn thần biển Poseidon – anh trai thần Zeus nên nghiễm nhiên thành chị dâu của Zeus luôn, số hưởng vồn.
4. Mẹ kế của Helle là Ino thì lại là… cháu gọi thần Zeus bằng bác họ (nữ thần Aphrodite do “của quý” của Uranus sinh ra nên là em gái của Cronus, nên bả là cô của Zeus, thì Zeus là anh họ của Harmonia, Ino là con của Harmonia thì phải gọi Zeus bằng bác rồi). Công nhận gia phả của Zeus rối tung mù thật. Ino vì có mẹ là thần Harmonia nên cũng là á thần, “thua” Nephele một bậc vì Nephele là thần tiên hẳn luôn. Anh em Phrixus và Helle sau khi cưỡi cừu vàng đi xa thì chắc chả còn biết đến mấy thằng em cùng cha khác mẹ Learchus, Melicertes nữa nhỉ? Trong số các con của Athamas:
4.1. Phrixus và Helle phải rời xa quê hương nhưng cũng yên bề gia thất cả rồi.
4.2. Learchus nhọ nhất bị cha ruột (hoặc mẹ ruột) giết.
4.3. Melicertes may mắn chạy theo mẹ ra biển nhưng chả hiểu anh này về sau ra sao, chỉ biết bà mẹ Ino trở thành thần biển mà thôi.
4.4. Các con với người vợ ba Themisto (không rõ mấy đứa), nhưng có lẽ Athamas sau một loạt biến cố chắc chỉ còn người vợ này. Không hiểu ông Athamas này đắc tội gì với các vị thần mà cuộc đời ổng lại đa đoan thế….